Μουσικοθεραπεία στην Εγκυμοσύνη
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (2018) των University College London & Royal College of Music που δημοσιεύεται στο British Medical Journal, ακόμη και η απλή ακρόαση μουσικής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται με υψηλά επίπεδα ευεξίας και λιγότερα συμπτώματα επιλόχειου κατάθλιψης τους τρεις πρώτους μήνες μετά τον τοκετό. H μουσικοθεραπεία στην εγκυμοσύνη όμως είναι κάτι διαφορετικό από την απλή μουσική ακρόαση.
Μουσικοθεραπεία
Πρόκειται για ένα αυτόνομο επιστημονικό πεδίο και θεραπευτική διαδικασία, κατά την οποία ο μουσικοθεραπευτής με κύριο μέσο τις μουσικές εμπειρίες και τις σχέσεις που προκύπτουν μέσα από αυτές βοηθά τον θεραπευόμενο να βελτιώσει την υγεία και την ποιότητα της ζωής του. Η άσκηση της, προϋποθέτει εξειδικευμένες σπουδές (που περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα μουσικών και θεραπευτικών γνώσεων και δεξιοτήτων) σε εγκεκριμένα πανεπιστημιακά προγράμματα πτυχιακού ή μεταπτυχιακού επιπέδου προκειμένου οι θεραπευτές να ανταποκρίνονται με ασφάλεια και υπευθυνότητα στις ανάγκες των συμμετεχόντων.
Τα τελευταία χρόνια η έρευνα στη Μουσικοθεραπεία έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα – με την ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων διδακτορικού και μεταδιδακτορικού επιπέδου – με αποτέλεσμα να θεωρείται πλέον μια ερευνητικά τεκμηριωμένη θεραπευτική προσέγγιση.
Στη Μουσικοθεραπεία δεν αντιλαμβανόμαστε τη μουσική ως «φάρμακο», ως κάτι δηλαδή που θα μας απαλλάξει «μαγικά» από το πρόβλημα που μας βασανίζει. Βασιζόμαστε στο συνδυασμό της δημιουργικής διαδικασίας και της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Η μουσική δε μας «θεραπεύει» αλλά γίνεται ένα ερέθισμα που κινητοποιεί και επηρεάζει, ένα όχημα επικοινωνίας που συνδέει και ένα μέσο που εκφράζει και εμπεριέχει σκέψεις και συναισθήματα.
Μερικά παραδείγματα:
- Εάν το ζητούμενο είναι η ενίσχυση του δεσμού με το έμβρυο και η μητέρα νιώθει την ανάγκη να επικοινωνήσει μαζί του, το πιο πρόσφορο μέσο είναι η φωνή της μιας και πρόκειται για τον ήχο που το έμβρυο είτε νιώθει αρχικά ως δόνηση είτε αργότερο ακούει ως ήχο δυνατότερα από κάθε άλλον. Στην περίπτωση που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικά κάποιο μουσικό όργανο θα πρέπει να επιλέξουμε το κατάλληλο ανάλογα με τις συχνότητες και την ένταση που παράγει ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτό από το έμβρυο στο συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο.
- Εάν πάλι το ζητούμενο είναι να εξερευνήσουμε μαζί με τη μητέρα κάποιο θέμα που την απασχολεί μπορούμε να βασιστούμε στο μουσικό αυτοσχεδιασμό που ίσως της επιτρέψει να εκφράσει αυτά που ακόμη δεν μπορεί να ορίσει λεκτικά, μπορούμε χρησιμοποιήσουμε μουσική από το προσωπικό της ιστορικό η οποία θα ανακινήσει συναισθήματα και αναμνήσεις που ίσως σχετίζονται με όσα νιώθει, σε κάθε περίπτωση όμως θα πάρουμε μια κλινική απόφαση βασισμένη στις ανάγκες της γυναίκας τη δεδομένη στιγμή.
- Στην περίπτωση που το ζητούμενο είναι η προετοιμασία για τον τοκετό, μπορούμε να ακολουθήσουμε συγκεκριμένα πρωτόκολλα που περιλαμβάνουν τη χρήση ηχογραφημένης αλλά και ζωντανής μουσικής. Σε συνεργασία με την έγκυο, τη μαία ή/και το γιατρό σχεδιάζουμε μια εξατομικευμένη παρέμβαση με ποικιλία μουσικών εμπειριών και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τα διαφορετικά στάδια του τοκετού και βοηθούν τη γυναίκα να συγκεντρωθεί, να χαλαρώσει, να ελέγξει την αναπνοή της, να έχει διαφορετική αντίληψη του πόνου κ.ά. Η μουσική που χρησιμοποιούμε πρέπει να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αλλά πάντα επιλέγεται με βάση τις προτιμήσεις και τη μουσική κουλτούρα της κάθε γυναίκας.
- Αν υπάρχει και άλλο παιδάκι και θέλουμε να το προετοιμάσουμε για τη νέα άφιξη ή αν έχει δείξει ότι δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα μπορούμε να το συμπεριλάβουμε στις συναντήσεις με τη μητέρα ή να κάνουμε κάποιες ατομικές συναντήσεις μαζί του. Η δημιουργία τραγουδιών για το νέο μέλος της οικογένειας, την εγκυμοσύνη της μαμάς, τη δική του γέννηση αλλά και άλλες τεχνικές θα του δώσουν μεταξύ άλλων την ευκαιρία να εκφράσει τις ανησυχίες του με ασφαλή, δημιουργικό και αναπτυξιακά κατάλληλο τρόπο, να πάρει απαντήσεις και να νιώσει συμμέτοχο στη διαδικασία της εγκυμοσύνης.
Γιατί χρησιμοποιούμε τη μουσική;
- Η χρήση της μουσικής ως επικοινωνίας (μουσικότητα) είναι εγγενής και προϋπάρχει της ανάπτυξης του λόγου.
- Η ελεύθερη παραγωγή μουσικής με όργανα ή τη φωνή αποτελεί ένα μη λεκτικό μέσο επικοινωνίας και έκφρασης, έχει τη δύναμη να εκφράσει και να εμπεριέξει έντονα συναισθήματα όταν τα λόγια δεν είναι αρκετά ή φαίνονται επικίνδυνα και προσφέρει εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας.
- Η κατάλληλη μουσική όταν προσφέρεται με τον κατάλληλο τρόπο μπορεί να έχει σωματικές επιδράσεις όπως πχ η μείωση των επιπέδων κορτιζόλης, η ρύθμιση του καρδιακού και /ή αναπνευστικού ρυθμού κ.ά.
- Ο ήχος και η μουσική είναι το μόνο ερέθισμα που συνδέει το έμβρυο με των εξωμήτριο κόσμο.
Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχουν μουσικά είδη η ακρόαση των οποίων αποτελεί πανάκεια (π.χ. κλασσική μουσική, Mozart, κλπ) και ότι η μουσική μπορεί να έχει και αρνητικές επιδράσεις. Για παράδειγμα η πληροφορία ότι η μουσική διέγερση του εμβρύου συμβάλλει στη νευρολογική του ανάπτυξη οδηγεί συχνά σε υπερβολές με συσκευές και μεθόδους ηχητικής αναπαραγωγής που στην καλύτερη περίπτωση κοστίζουν ακριβά χωρίς να προσφέρουν στην πραγματικότητα κάτι και στη χειρότερη μπορεί να ενισχύσουν το στρες της εγκύου ή να υπερδιεγείρουν το έμβρυο. Για το λόγο αυτό όταν ενδιαφερόμαστε για την κλινική, την θεραπευτική χρήση της μουσικής, είναι καλό να απευθυνόμαστε σε εξειδικευμένο μουσικοθεραπευτή ώστε να είμαστε ενήμεροι για τα πιθανά οφέλη, τους κινδύνους και το είδος της κατάλληλης ανά περίπτωση παρέμβασης.
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Bebefest